کاخ صاحبقرانیه:

صاحبقرانیه در باغ نیاوران قرار دارد. کاخ صاحبقرانیه به فرمان ناصرالدین شاه قاجار بنیان گردید و قصر و مکان تعیش او گردید.

در آن زمان ناصرالدین شاه فرمان داد تا برای اقامت ییلاقی خویش این کاخ را که در منطقه ی خوش و آب هوای تهران بود، بنا کنند و اینگونه بود که این کاخ در منطقه ی نیاوران تهران بعنوان یکی از ییلاق های ناصرالدین شاه ساخته شد و بعدا هم به محبوب ترین اقامتگاه ییلاقی وی مبدل شد.


یکی از زیباترین قسمت های کاخ صاحبقرانیه، تالار آینه آن است که به نام تالار جهان نما هم شناخته می شود. تزئینات آینه کاری که در دیوارهای این کاخ بکار رفته، واقعا دیدنی است و از طرف دیگر بزرگی و عظمت این بخش از کاخ، مثال زدنی است. در قسمت های شمالی و جنوبی این تالار، پنجره هایی وجود دارد که از آنها میتوان کوه های شمیران تهران را دید. از این تالار معمولاً بعنوان جایی برای ضیافت ها و دیدارهای رسمی استفاده می شده است و البته که یکی از مهم ترین اتفاقات تاریخی در همین تالار رقم خورده است، اتفاقی به نام امضای فرمان مشروطیت که به وسیله مظفر الدین شاه انجام شد.

به طور کلی کاخ عظیم صاحبقرانیه از دو قسمت تشکیل شده: کاخ بزرگ و اندرون و حرمسرا. کاخ بزرگ عبارت است از یک تالار آینه و چندین اطاق دو طبقه، و حرمسرا شامل چهل تا پنجاه ساختمان بود که غیر از عمارت بزرگ، هر یک دارای چهار اتاق و یک ایوان و به اصطلاح هر دستگاه ویژه‌ی یک یا دو تن از زن‌های شاه بود. در وسط کاخ، تالار بزرگ آینه واقع است، یک پنجره‌ی بزرگِ این تالار، به سمت جنوب شهر تهران باز می‌شود و پنجره‌ی شمالی به سوی کوه البرز نگاه می‌کند؛ و در دو طرف آن، دو در بزرگ منبت‌کاری، به دو راهرو وسیع باز می‌شود. در تهران، در کاخ گلستان نیز تالار آینه وجود دارد، اما مسلماً به بزرگی و زیبایی و تالار جهان‌نمای صاحبقرانیه نیست. تالار جهان‌نما گویی از در و دیوارش نور می‌بارد.

پس از ناصرالدین شاه، مظفرالدین شاه تغییراتی در ساختمان ایجاد و قسمتی از حرمسرا را خراب کرد. فرمان مشهور مشروطیت نیز در حیاط کاخ صاحبقرانیه، توسط او امضا گردید. در زمان احمدشاه نیز حرمسرای کاخ محدودتر شد. با سقوط قاجاریان، صاحبقرانیه تا سال ۱۳۱۸ به دست فراموشی سپرده شد. در این مدت رضاخان به ساخت و ساز کاخ‌های متعدد در سعدآباد پرداخت.

در سال ۱۳۱۸ رضاخان، به هنگام ازدواج محمدرضا پهلوی با فوزیه، تصمیم گرفت از این کاخ برای پذیرایی از میهمانان خود استفاده کند. بنابراین دستور داد که کاخ صاحبقرانیه را به صورت یک قصر جدید آبرومند درآورند. پس بخشی از دیوار میان دیوانخانه و حرمسرا که به دستور مظفرالدین شاه کشیده شده بود و چندین دستگاه عمارت دور کاخ را خراب کردند. مبلمان کاخ عوض شد و تعدادی از گرانبهاترین فرش‌های کاخ گلستان به این مکان انتقال یافت. برای تزیین دیوارها، کاغذ مخصوص به اروپا سفارش داده شد و برای انتخاب پارچه‌ی پرده‌ها و مبل‌ها از یک طراح خارجی استفاده شد. برای سفره خانه صاحبقرانیه، سرویس ویژه سفارش داده شد. هشت ماه تمام، شب و روز، گروهی مهندس و نجار و نقاش به کار مشغول بودند تا کاخ آماده شد، ولی به دلیل سرمای شدید آن سال، مراسم در مکان دیگری برگزار شد.

در زمان محمدرضا پهلوی نیز تغییراتی اساسی در قسمت‌های داخلی بنا و دکوراسیون آن ایجاد شد و طبقه اول یعنی حوضخانه برای پذیرایی میهمانان و طبقه دوم به عنوان دفتر کار محمدرضا پهلوی مورد استفاده قرار گرفت.